HOE ZELDZAAM ZIJN ONZE CLUBRASSEN?

In de afgelopen jarenis meerdere malen onderzoek gedaan naar de situatie bij de Nederlandse kleindierrassen. Daarin ging het onder meer om de cultuurhistorische en genetische waarde, maar ook om een inventarisatie van de zeldzaamheid van onze rassen. Daarbij is ook een nader inzicht verkregen in de situatie bij de kleurslagen van de kuifhoenders en baardkuifhoenders. De diverse artikelen, die onder meer - wat hoenders betreft - zijn geschreven door Ad Boks, Hans Ringnalda en ondergetekende, zullen ook in boekvorm verschijnen.

In dit artikel wordt ingegaan op de situatie bij onze clubrassen.

De achtergrond en het belang van het onderzoek

Het eerste onderzoek is al medio 2001 gestart met een enquête onder alle speciaalclubs van Nederlandse kleindierrassen; hoenders, duiven, konijnen en watervogels. Het heeft enige tijd gekost, maar uiteindelijk heeft bijna elke speciaalclub aan het onderzoek meegewerkt. Dat was ook belangrijk, want de informatie is ook gebruikt door de Nederlandse overheid om een databestand aan te leggen van alle rassen. Dat databestand wordt weer gebruikt om beleid te maken aangaande onze zeldzame huisdierrassen. Ook de kleine huisdierrassen – en de hobbyfokkers, zoals u – krijgen langzamerhand de waardering die ze verdienen!
Bij het onderzoek werd gevraagd naar het aantal fokdieren per kleurslag; het aantal vrouwelijke fokdieren, het aantal mannelijke fokdieren én het aantal fokkers dat een bepaalde kleurslag fokt. Wat betreft NKBC konden wij voortborduren op een eerdere enquête onder de leden in 2000. Ook geeft de ledenlijst en ons inzicht in het ledenbestand een beeld van genoemde aantallen. Vanzelfsprekend blijft altijd sprake van een schatting, maar ons inziens is sprake van een realistische benadering. Onderstaande cijfers zijn gebaseerd op de situatie in 2005.

De situatie bij de grote hoenders
Deze situatie kan als volgt worden weergegeven.

Kuifhoenders

Overigens zijn officieel ook de geelwitgezoomde kuifhoenders erkend, alsmede de éénkleurigen in zwart, blauw en koekoek. De eenkleurige blauwe en zwarte kuifhoenders zien we een enkele keer op een tentoonstelling.
Ook bestaan de kuifhoenders in krulveer. Daarmede is bij de telling geen aparte rekening gehouden. De situatie bij de grote baardkuifhoenders kan op dezelfde wijze worden weergegeven.

 Baardkuifhoenders

(Noot: aangezien de driekleurig bonte nog niet erkend is, is deze kleurslag niet in de totaaltelling opgenomen)

Uit bovenstaand gegevens blijkt dat onze grote (baard-)kuifhoenders tot de zeer zeldzame rassen behoren, zowel wat betreft aantal dieren, als wat betreft aantal fokkers. Beseft dient te worden dat een bepaald ras door de Wereldvoedselorganisatie als bedreigd wordt beschouwd als er minder dan 1000 fokdieren zijn. Helaas zitten onze clubrassen daar ver onder!
Deze cijfers bevestigen eens te meer dat de grote hoenders meer aandacht behoeven, in het bijzonder de koekoek kleur, zowel bij de kuif- als baardkuifhoenders. Ook de zwartbonte witkuiven verdienen meer aandacht. Vooral de gezoomde variëteiten bij de baardkuifhoenders zijn zeer zeldzaam. De driekleurig bonten zijn nog niet erkend, maar wel aanwezig in Nederland.

Uit een eerder onderzoek, waarbij is gekeken naar het aantal inzenders op tentoonstellingen, blijkt dat het aantal fokkers van onze grote rassen in ruim 20 jaar tijd is gehalveerd.

Weliswaar zijn de eerdere onderzoeken en het huidige onderzoek niet vergelijkbaar, maar de teneur is zorgwekkend genoeg.

Situatie bij de dwerghoenders

De situatie bij de dwerghoenders is wat rooskleuriger dan bij de grote hoenders. Dat blijkt uit onderstaande tabellen.

Kuifhoenkrielen

De afgelopen jaren hebben we gelukkig weer een stijging van het aantal kleurslagen op de tentoonstellingen gezien, zoals zwartbonte, blauwe en koekoek witkuiven. Toch zijn deze kleurslagen slechts in handen van weinig fokkers. De witte zwartkuiven zijn erkend in het afgelopen jaar. De buff witkuiven wachten nog op een officiële erkenning (en zijn dus ook niet in de totaaltelling meegenomen).

Baardkuifhoenkrielen

De afgelopen jaren hebben we weer een toenemende belangstelling gezien voor de gezoomde baardkuifkrielen. De geelwitgezoomden zijn al jaren de meest populaire kleurslag, maar de goudzwartgezoomden en zilverzwartgezoomden kruipen langzaam weer uit het dal. Koekoek en blauw blijven moeilijke kleurslagen en kunnen in het bijzonder meer fokkers gebruiken.

Hoe kunnen we de belangstelling vergroten?
Belangrijk is dat we niet alleen liefhebbers weten te mobiliseren, maar ook potentiële fokkers. Daarbij zullen we dan ook rekening moeten houden met maatschappelijke ontwikkelingen, zoals kleinere behuizingen (en vooral tuinen), toenemende vrije tijd en afnemende tolerantie met betrekking tot geluidsoverlast e.d.. In dat opzicht zullen andersoortige faciliteiten moeten worden gecreëerd waar mensen hun liefhebberij kunnen uitoefenen, zoals kleinveetuinen zoals we deze in Duitsland aantreffen waardoor burenproblemen worden voorkomen. Voor de promotie van de rassen zouden er fokkerscentra kunnen worden opgericht waar systematisch met onze Nederlandse rassen wordt gefokt. Voor de promotie van de rassen kan worden gedacht aan kinderboerderijen. Voor de instandhouding van de rassen spelen deze een minder grote rol omdat de deskundigheid voor de fok op tentoonstellingskenmerken daar vaak ontbreekt.
Als bestuur en leden van de NKBC kunnen we meer belangstelling voor onze clubrassen wekken door positieve reclame, vooral buiten de bekende fokkersbladen om. Te denken valt aan een promotiebrief naar alle erkende kinderboerderijen, acte de présence op jaarmarkten en artikelen in zogenoemde lifestyle bladen als Landleven en Seasons. Als daar positief op gereageerd wordt moeten we wel aan de vraag kunnen voldoen!

Ook uw suggesties zijn meer dan welkom! Het bestuur ontvangt ze graag.

Luuk Hans