HERSENBREUK BIJ KUIFHOENDERS

Onderstaand stuk is een vertaling van een artikel in het clubblad van de Australische kuifhoenderclub, getiteld "Cerebral Hernia", geschreven door Peter Jones.

Ikzelf heb ook elk jaar wel enkele kuikens die de onderstaande symptomen ("draainekken") vertonen en dan met hun kop over de grond kruipen. Meestal zet ik de kuikens dan één of twee dagen apart. Als ze dan niet uit zichzelf herstellen help ik ze uit hun lijden. Herstel op eigen kracht komt voor, hoewel ik niet over de lange termijn effecten kan oordelen .De NKBC is geïnteresseerd in uw ervaringen met deze kwaal en uw oplossingen.

Hoenderfokkers hebben nog wel eens melding gemaakt van situaties die typisch zijn voor hoenders met kuiven. Het begin van de situatie wordt beschreven als het schudden of draaien van de kop, dat kan uitmonden in een situatie waarbij het dier de kop extreem draait. In enkele gevallen verliest de kip zijn evenwicht en zelfs volledige mobiliteit. Dit wordt gewoonlijk hersenbreuk (cerebral hernia) genoemd. Het Victoriaanse Instituut voor Dierwetenschappen in Australië heeft jarenlang onderzoek verricht op dode kuifhoenders en zijdehoenders en heeft het bestaan bevestigd van een afwijking die verband houdt met het gen dat verantwoordelijk is voor de dominantie van de kuif(knobbel). De schedel van de kuifhoenders is uniek. In tegenstelling tot andere hoenders is het koepelvormig en bij zeer zwaar gekuifde hoenders is de schedel onderontwikkeld. Net als de fontanel van baby's heeft de schedel van kuifhoenders openingen. Normaal gesproken zullen deze dichtgroeien. Echter, dit gebeurt niet altijd en het gevolg daarvan is dat de hersenen kwetsbaar zijn en blijven voor externe omstandigheden.
Sommige foklijnen zijn kwetsbaarder dan andere. Ook komt het minder voor bij oude dieren die de tijd hebben gekregen om de schedel aaneen te laten groeien. Veelal komt het voor bij jonge dieren tussen 1 en 4 maanden oud.

Symptomen en mogelijke oorzaken

Er zijn verschillende oorzaken en omstandigheden die de onderstaande symptomen kunnen vertonen.
Hersentrauma of hersenbeschadiging kan feitelijk kuikens van elk ras overkomen. Dit kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van pikken in de kop. Bij kuifhoenders hebben dergelijke situaties meer gevolgen. De druk op de hersenen kan leiden tot een "breuk", opzwellen of doorsijpelen van de hersenen in de schedel.
Hersenoedeem of -gezwel is een interne reactie en kan op tenminste twee manieren plaatsvinden. In de eerste plaats als een reactie op warm weer en veranderingen, een overvloed aan vocht bouwt zich op in de hersenpan, hetgeen leidt tot teveel druk op die delen van de hersenen die verantwoordelijk zijn voor de bewegingen van de kip. Het kuifhoen wordt duizelig en verliest zijn gevoel voor evenwicht. Indien het dier niet behandeld wordt kan dit tot blijvend hersenletsel leiden. Soms herstellen dieren van zo’n situatie en leven redelijk normaal verder met een kleine "tik" in de kop (schudden van de kop). In de tweede plaats kunnen deze symptomen zich voordoen met ademhalingsmoeilijkheden. Het afweersysteem (immuunsysteem) van de kip reageert dan op een aanval van bacteriën of een virus door het aanmaken van vocht in de hersenen met dezelfde gevolgen als boven beschreven.

Behandeling

Voorkomen is beter dan genezen. Door een goede huisvesting en goede verzorging (en vaccinatie) kan worden voorkomen dat bacteriën en virussen hun kans krijgen, met bovengenoemde gevolgen als resultaat. Ook kan bij het fokken door selectie hersenbreuk worden beperkt. Goede klimaatbeheersing bij extreme weersomstandigheden kan tot op zekere hoogte preventief werken. Ook kan worden voorkomen dat de kuifhoenders hun koppen bezeren aan scherpe voorwerpen in het hok, bijvoorbeeld, zitstokken, voerbakken en dergelijke.
Genezing is niet gegarandeerd. In Australië heeft een dierenarts positieve resultaten bereikt met inentingen met cortisonen. In dit geval nam de zwelling in de schedel af en herstelde de kip.
Australische fokkers hebben ervaren dat het toedienen van een antibiotica middel goede resultaten kan geven.
Het probleem is dat men zonder een onderzoek naar de doodsoorzaak, dus achteraf, geen symptomen kan vinden. Hoe langer een kuifhoen onbehandeld blijft hoe moeilijker het zal zijn om herstel te bewerkstelligen. Gelukkig komt het probleem niet te vaak voor.
Door het fokken van redelijk grote aantallen, het fokken in lijnenteelt en niet te veel toepassing van inteelt, alsmede het bieden van goede huisvesting en verzorging kan dit probleem in belangrijke mate worden voorkomen. Elk hoenderras heeft zijn moeilijkheden. Bij kuifhoenders is dit er één van.

(vertaald door) Luuk Hans.